Zitten, liggen of staan – wat doet het met je lichaam?

We horen het vaak: “Als zitten zo slecht is, dan ga ik wel liggen.”
Of: “Ik zit veel, maar ik sport ook, dus dat compenseer ik.”

Het klinkt logisch, maar ons lichaam werkt anders. De echte boosdoener is niet alleen het zitten, maar sedentair gedrag, alle vormen van langdurige inactiviteit waarbij je energieverbruik nauwelijks hoger ligt dan in rust. Dat geldt dus ook voor liggen én stilstaan.

Lang zitten of stilzitten activeert je spieren nauwelijks. Je bloedsomloop vertraagt, je vetverbranding daalt, en je hersenen krijgen minder zuurstof. Zelfs mensen die genoeg sporten, maar verder de hele dag zitten, hebben verhoogde gezondheidsrisico’s. Uit grote onderzoeken blijkt dat langdurig zitten onafhankelijk samenhangt met een hoger risico op hart- en vaatziekten, diabetes type 2, overgewicht en mentale vermoeidheid.

Liggen is dan ook niet de oplossing. Liggen hoort bij rust en herstel, vooral tijdens slaap. Overdag is het nauwelijks beter dan zitten. De doorbloeding vertraagt nog verder, spieren worden passief, en je verbrandt nog minder energie. Je lichaam raakt als het ware in spaarstand. Liggen heeft z’n plek, maar alleen ’s nachts, als je echt herstelt.

Dan het staan. Vaak denken mensen: “Als ik ga staan, is het opgelost.” En ja, staan is iets actiever. Je spieren zijn meer aan het werk, je bloedsomloop verbetert, en je verbruikt iets meer energie, ongeveer 20 procent meer dan wanneer je zit. Dat lijkt een mooie winst. Maar als je lang achter elkaar stilstaat, sla je door naar de andere kant. Dan ontstaat druk op je onderrug, knieën en voeten, en neemt de kans toe op spataderen en vermoeidheid.

Kort gezegd: staan is beter dan zitten, maar stilstaan is niet beter dan bewegen. Langdurig stilstaan hoort, net als langdurig zitten, tot sedentair gedrag. En dat maakt het uiteindelijk net zo schadelijk als je het niet afwisselt met echte beweging.

Ons lichaam is gebouwd om te bewegen. Niet voor uren stilzitten of stilstaan, maar voor kleine, regelmatige momenten van activiteit. Even opstaan, iets pakken, een trap op, een rekbeweging, dat is wat het verschil maakt. Niet omdat het veel calorieën verbrandt, maar omdat het je hele systeem wakker houdt: spieren, bloedvaten, hersenen, energie.

Slapen vormt daarop de uitzondering. Tijdens slaap schakelt het lichaam juist bewust over naar herstel. Dat is de enige periode waarin langdurig liggen echt gezond is. Hormonen worden gereguleerd, spieren herstellen, en de hersenen ruimen letterlijk afvalstoffen op. Maar ook hier geldt: zonder voldoende beweging overdag, is de kwaliteit van je slaap minder. Je kunt dus niet compenseren met slapen als je overdag te weinig beweegt.

De conclusie is eigenlijk simpel: zitten, liggen en stilstaan horen allemaal bij dezelfde categorie – sedentair gedrag. En juist dat gedrag vormt het probleem. De oplossing zit niet in meer sporten of fanatieke workouts, maar in het doorbreken van stilstand.

Bij Moef zeggen we daarom: “Je hoeft niet méér te bewegen, je moet vooral minder stilzitten.” Elke 30 minuten even opstaan, een kleine beweging maken, of simpelweg je houding veranderen, maakt al verschil. Het is geen fitness, het is bewustwording. Kleine momenten met grote impact.